Og það mun leiða til betra
samfélags fyrir þessa hópa.
Gunnar Smári skrifar:
Til er kenning. Hún er sú að lýðræðið þurfi reglulega
endurnýjun til að virka. Ef ekkert er að gert þá ná allskonar hagsmunaklíkur að
ná undirtökum í samfélaginu, vald rennur eftir æ dýpri farvegum og hin breiða
þátttaka gufar upp, einmitt það sem er forsenda þess að lýðræði virkar. Formið
er kannski það sama, nokkuð almennur atkvæðaréttur en þrátt fyrir að
almenningur fari með það formlega vald að velja fulltrúa á þing skapast í kringum
stjórnmálin menning sem dregur úr valdi almennings; hin ríku kaupa sér þjónkun
frambjóðenda, hagsmunahópar spilla umræðunni, valdastéttin ver sig og beitir
áhrifavaldi sínu til að sveigja áherslur frá þeim málum sem helst brennur á
almenningi og æ fleiri kjósendur upplifa sem allur þessi leikur, öll þessi
sviðsetning sé óra fjarri því að fjalla um nokkuð sem raunverulega skiptir
máli. Og stjórnmálin forherðast, í stað þess að selja kjósendum von og þátttöku
í nýju og betra samfélagi selja þau ótta og loforð um vörn gegn utanaðkomandi
eða innri ógn.
Fram eftir tuttugustu öldin var hægt að endurnýja
lýðræðið með því að víkka út kosningaréttinn til að þröngva stjórnmálunum til
að snúa sér að nýjum hópum og taka tillit til hagsmuna þeirra, vona og
væntinga. Á nítjándu öld máttu bara eignamiklir karlar kjósa. Síðan fengu
karlar sem ekki voru vinnumenn eða örðum háðir að kjósa, svo einnig konur og
loks líka fátækt fólk og skuldugt. Þá var kosningaaldur lækkaður úr 25 árum
niður í 20 ár og svo niður í 18 ár. Þetta tímabil nær frá 1903 til 1984 á
Íslandi. Eftir það má sjá hrörnun kosningaþátttöku, ég ætla að halda því fram
að sú hrörnun sé vegna þess að stjórnmál valdastéttanna hafi náð tökum á
leiknum, hætt að snúa sér að nýjum kjósendahópum og farið aftur að stunda
stjórnmál sem snerta æ minna raunverulega hagsmuni kjósenda. Þetta á auðvitað
ekki við um alla kjósendur en einkum yngri kjósendur, tekjuminni kjósendur og
íbúa þéttbýlis fremur en dreifbýlis. Valdakerfi stjórnmálanna nær betur utan um
hagsmuni miðaldra og eldri kjósenda, betur utan um hagsmuni þeirra betur stæðu
og formið snýst fremur um hagsmuni fólks í dreifðari byggðum en í þéttbýlinu.
Hvaða kostir standa okkur til boða?
Eitt er jafna atkvæðarétt milli kjördæma, sem margir
hafa krafist og sem myndi sveifla áherslu stjórnmálanna í átt að hagsmunum
borgarbúa. Ég skal taka fram að þetta kveikir ekki á mér. Ég nenni ekki að fara
út í það hér, en mér finnst ekkert að því að fólk hafi vægi og líka samfélög
eins og víðast er gert; t.d. í Noregi og USA.
Annað er að gefa börnum kosningarétt. Foreldrar geta
þá kosið fyrir börn sín fram að sjö ára aldri, farið með þeim í kjörklefann til
12 ára aldurs en börnin yrðu að sjá um sig sjálf eftir það. Þetta myndi auka
vægi barnafjölskyldna og barnanna sjálfra í stjórnmálum, sem er mjög brýnt.
Hagsmunir barna eru virtir að vettugi og lítið á þau hlustað. Og efnahagsleg
staða foreldrakynslóðarinnar hefur hrörnað í samanburði við aðra aldurshópa á
undanförnum áratugum eftir því sem vægi kjósenda á þessu aldursskeiði hefur minnkað
með hærri lífslíkum og þegar barneignum fækkar, sem veldur því að kynslóðin
25-45 ára er ekki lengur mun fjölmennari en fólk á aldrinum 45-65.
Besti kosturinn er hins vegar sá að gefa innflytjendum
kosningarétt. Það þarf ekki að taka fram hversu illa er brotið á innflytjendum
í láglaunastörfum og hversu lítinn áhuga þau brot vekja hjá kjörnum fulltrúum.
Innflytjendur eru nú um 20% af vinnuaflinu og líklega um og yfir 50% af
láglaunafólki. Það segir sig sjálft að það lýðræði sem sviptir helming af lægst
launaða fólkinu atkvæðarétti er gallað. Og hættulegt. Við erum stigin til fyrri
tíma þegar vinnufólk fékk ekki að kjósa.
Það er ekkert sem kallar á að takmarka kosningarétt
við ríkisborgararétt. Það er ekki gert í sveitastjórnum, þar sem fólk þarf
reyndar að hafa dvalið óþarflega lengi samfellt hérlendis til að fá
kosningarétt. Þing og sveitastjórnir eru stjórnir íbúanna og ef 10% íbúanna eru
með annað ríkisfang en íslenskt þá er það bara svo; þá ætti 10% kjósendanna að
vera með annað ríkisfang en íslenskt. Það er ef við viljum bjarga lýðræðinu frá
því að enda eins og staðið hland, ófrjótt og eitrað.
Þess vegna legg ég til að kosningaréttur verði
fæðingarréttur þannig að fólk fái að kjósa frá fæðingu til dauða, ef það vill.
Og svo að allir íbúar landsins fái að kjósa til þings og sveitarstjórna óháð
ríkisfangi.
Þetta myndi leiða til þess að til viðbótar við 250
þúsund manns á kjörskrá myndu bætast 35 þúsund manns yfir 18 ára með annað
ríkisfang en Íslands og svo 75 þúsund börn yngri en 18 ára (þ.a. tæp 5 þúsund
með annað ríkisfang en íslenskt). Þetta eru afrúnaðar tölur, svo sirkabát. En
þessi aðgerð myndi færa miðju stjórnmálanna meira að verkafólki og ungu fólki,
meira að börnum og barnafjölskyldum. Og það mun leiða til betra samfélags fyrir
þessa hópa.
Mín vegna megið þið gera þetta í áföngum. Klára þetta
fyrir 2025.
Þessi frétt BJÖRGUM LÝÐRÆÐINU – VEITUM BÖRNUM OG INNFLYTJENDUM KOSNINGARÉTT birtist fyrst á miðjan.is.