Kári Stefánsson skrifaði þetta á Facebokksíðu sína:
Einu sinni fyrir langalöngu lagði
faðir minn fram þingsályktunartillögu þess efnis að launamunur í landinu ætti
aldrei að vera meiri en svo að þeir sem bæru mest
úr býtum hlytu tvisvar sinnum meira en þeir sem minnst fengju. Hann byggði
þetta á býsna gamalli aflaskiptareglu sem hafði reynst vel á fátæku Íslandi. Ég
er nokkuð viss um að hann reiknaði ekki með því að tillagan yrði samþykkt og
það má vel vera að hann hafi ekki einu sinni verið á þeirri skoðun að hún væri
framkvæmanleg. Kveikjan að tillögunni var hins vegar sú trú að launamunur væri
of mikill í landinu, að munurinn á þeim sem áttu og þeim sem áttu ekki væri of
mikill og það væri mikilvægt að lítilmagninn ætti rödd á Alþingi. Þetta var á
þeim tíma þegar það hefði þótt hlægileg bjartsýni að reikna með því að tveir
valdamestu einstaklingarnir á Íslandi, forsætisráðherra og borgarstjórinn í
Reykjavík gætu einhvern tíman verið báðir úr röðum félagshyggjuflokkanna. Nú er
liðin tæp hálf öld síðan faðir minn lagði fram þingsályktunartillöguna og tæpt
ár síðan Katrín Jakobsdóttir formaður VG varð forsætisráðherra á sama tíma og
borgarstjórinn er Samfylkingarmaður. Tíminn er ólíkindatól. Það er engin lykt
af honum, ekkert bragð og engin áferð sem má finna með næmum fingurgómum og
hann sést ekki en það sjást á öllu breytingar við það eitt að hann líði. Eitt
af því sem hefur breytst á hálfri öld er að félagshyggjuflokkarnir eru ekki lengur
málsvarar verkalýðsins á Íslandi. Þeir hlúa ekki lengur að minni máttar í
íslensku samfélagi þótt að fyrir kosningar segist þeir gera það heldur hlúa
þeir að öðrum þeim sem segjast vilja hlúa að minni máttar en gera það ekki. Það
liggur við að þeir sýni verkalýðnum fyrirlitningu af því að hann talar ekki
nægilega gott mál, les ekki bækur og er með vitlausar skoðanir á alls konar
málum.
Bæði
forsætisráðherra og borgarstjóra gengur illa að tjá sig þannig að nokkur maður
trúi því að þeim sé hagur lítilmagnans ofarlega í huga þótt enginn vafi leiki á
því að þau vildu hann sem mestan svo fremi sem ekki þurfi að fórna miklu fyrir
hann. Til dæmis um vanda forsætisráðherra er útvarpsþáttur sem hún mætti í
ásamt Styrmi Gunnarssyni rétt fyrir áramótin þar sem honum var tíðrætt um
misskiptingu veraldlegra gæða á Íslandi. Svar hennar við því var að hún hefði
ekki komið inn í VG úr gamla Alþýðubandalaginu heldur sem umhverfissinni. Það
mátti skilja þau ummæli þannig að hún væri enginn gamaldags sósíalisti og þar
af leiðandi væri misskipting auðs ekki hennar stóra mál. Þau orð sem hún hefur
látið falla um ákvarðanir Kjararáðs eru líka þess eðlis að þau verða ekki
túlkuð á annan veg en þann að henni finnist að mörgu leyti erfitt að vera
talsmaður meira launajafnræðis í samfélaginu. Borgarstjóranum okkar er ekki
tíðrætt um mikilvægi þess að jafna tækifæri barna úr fjölskyldum fátæktar og
annara vandræða með því að hlúa betur að leikskólum og grunnskólum. Í þess stað
lætur hann skreyta fjölbýlishús með málverkum eftir Erró, punta upp á
Miklubrautina og reynir að setja einhvers konar met í því hversu miklu fé megi
koma fyrir í einum bragga. Kannski hin sósíaldemókratíska hugsun á bakvið
braggaævintýrið sé sú að vegna þess að það bjó fátækt fólk í bröggum hér áður
fyrr sé göfugt að sólunda ævintýralega miklu fé í að endurbyggja einn af þeim
sem einhvers konar legstein yfir fátækt í borginni. Og svo talar hann um
borgarlínu eins og hún komi til með að leysa húsnæðivanda unga fólksins,
tekjuvanda fátæka fólksins, leikskólavanda barnafólksins og gera alla jafna í
borginni.
Þess ber að geta að það er ekki séríslenskt fyrirbrigði að félagshyggjuflokkar
séu búnir að tapa tengslum sínum við verkalýðinn og það má færa fyrir því rök
að það sé ein af ástæðum þess að utangarðsfólk flykkist að hægri öfgaflokkum
beggja vegna hafs. Það breytir ekki þeirri staðreynd að svona er þetta hjá
okkur og það er bæði dapurlegt og hættulegt.
Ég reis úr
rekkju um miðja nótt fyrir nokkrum dögum og gekk fram í stofu þar sem faðir
minn heitinn sat og reykti pípu eins og hans var von og vísa. Við fórum að tala
um vandræði félagshyggjuflokkanna tveggja og Katrínar og Dags. Hann kvaðst
hissa á því hvað þau nýttu valdatíma sinn illa og hann sæi þess engin merki að
þau væru að reyna að auka jafnræði í íslensku samfélagi. Hann hélt því fram að
vera þeirra á valdastólum væri orðin aðför að þeim sem minna mega sín, þeirra
fátæku og þeirra sem eru utangarðs af öðrum sökum. Þessari skoðun til stuðnings
notaði hann röksemdir sem eru svipaðar því og að halda því fram að sá sem
horfir á mann drukkna án þess að reyna að hjálpa honum sé að vissu leyti
ábyrgur fyrir dauða hans. Þessi skoðun endurspeglast í tuttugustu og annarri
grein almennra hegningarlaga og er því hvorki framandi né nýstárleg. Hann reis
svo úr sæti og bað mig fyrir eftirfarandi vísu til Katrínar og Dags:
Á meðan á
burtu tíminn tikkar
tíminn sem átti að nýta til góðs
týnd eru hjörtun, helvítin ykkar
sem hruflið fátækar sálir til blóðs
Mér varð það á
að segja við föður minn að það kæmi mér á óvart að hann hefði komið fyrir
blótsyrði í vísunni. Það væri ekki honum líkt. Hann svaraði: „Strákur, það er
ekkert blótsyrði í þessari vísu. Þegar maður er búsettur í helvíti er helvíti
ekki blótsyrði heldur hluti af heimilisfangi.“ Og svo brosti hann og sagði: „Just
joking“. Ég vil leggja á það áherslu að faðir minn hefði aldrei sett
enskuslettu í blaðagrein og var spar á þær almennt í lifanda lífi. Eina ástæða
þess að ég segi frá henni er að ég vil vera nákvæmur í frásögn minni af því sem
gerðist í raun og veru þessa nótt.
Þessi frétt Úr Skúmaskoti birtist fyrst á miðjan.is.